Klimatyzacja: Jak jest zbudowana, jak działa i jak ją serwisować

Jak działa klimatyzacja?

Klimatyzacja w aucie działa na zasadzie podobnej, jak domowa lodówka. Sprężany i rozprężany gaz, krążąc w zamkniętym i szczelnym układzie, schładza powietrze "kontaktując" się z nim za pośrednictwem wymiennika ciepła, zwanego parownikiem.

Powietrze do wnętrza samochodu przechodzi przez parownik na skutek wymuszenia jego ruchu przez dmuchawę. W tym miejscu jest schładzane. Aby optymalnie chłodzić, gaz znajdujący się w parowniku musi mieć niską temperaturę. Ciepło odebrane od wtłoczonego do kabiny powietrza jest usuwane na zewnątrz przez chłodnicę klimatyzacji.

Układ klimatyzacji w samochodzie składa się z następujących elementów:

1. Skraplacz
   Inaczej zwany chłodnicą klimatyzacji, oddaje powietrzu ciepło, które czynnik chłodzący uzyskał w parowniku. Im większa jest chłodnica klimatyzacji, tym jest skuteczniejsza. Podczas postoju samochodu lub po włączeniu maksymalnego chłodzenia jej działanie wspomaga wentylator chłodnicy. Aby zapewnić odpowiednie chłodzenie, skraplacz jest umieszczany przed chłodnicą silnika. Zanieczyszczenia gromadzące się na chłodnicy (np. owady) zmniejszają wydajność.
2. Osuszacz
   Czynnik chłodzący ze skraplacza przepływa do odwadniacza. W odwadniaczu następuje oczyszczenie i osuszenie czynnika. Twarde zanieczyszczenia – takie jak opiłki, osad, brud – mogą osadzać się w otworze dławiącym i wywoływać zakłócenia w działaniu parownika. Najczęściej stosowanym środkiem chłodzącym we współczesnych autach jest Zeolith (bardziej znany jako R134a) lub od dość niedawna R1234yf.  
3. Zawór rozprężny
   Odpowiada za odparowanie czynnika chłodzącego, powodując odebranie ciepła z powietrza przygotowanego do wtłoczenia do kabiny. W tym celu dokonywane jest rozprężenie czynnika chłodzącego do ciśnienia parowania za pomocą dławika. Zawór rozprężny pracuje jako regulowany zawór przepływowy (dławik). Przekrój dyszy jest dobrany w taki sposób, by zapewniał przepływ czynnika w ilości niezbędnej do schłodzenia powietrza.  
4. Parownik i dmuchawa
   Parownik to drugi wymiennik ciepła w układzie. Przepływ powietrza do wnętrza auta reguluje wentylator nadmuchu. W procesie chłodzenia powietrza przekroczeniu dolnej temperatury punktu rosy (przy której gaz zaczyna się skraplać) towarzyszy osuszenie powietrza. Skroplona woda ścieka do miski pod parownikiem, skąd giętkim przewodem wydostaje się na zewnątrz.
5. Sprężarka
   Jej głównym zadaniem jest podniesienie ciśnienia gazu i dostarczenie go do skraplacza. Ponieważ sprężarka jest smarowana olejem zawartym w czynniku chłodzącym, należy dbać o to, aby jego ilość była prawidłowa oraz o regularne włączanie klimatyzacji. Także zimą. Sprężarka to jeden z najdroższych elementów układu klimatyzacji – nowa kosztuje od 1000 zł wzwyż.   

Zobacz także: mycie samochodu - błędy, które popełniają kierowcy

Odgrzybiaj raz w roku

Na stale wilgotnych powierzchniach zewnętrznych parownika łatwo osadzają się zanieczyszczenia nanoszone przez powietrze. Po pewnym czasie mogą tam wytworzyć się kultury bakteryjne lub grzyby. Nie pomaga nawet umieszczenie mikrofiltra na drodze przepływu powietrza.

Dlatego konieczne jest okresowe, staranne czyszczenie parownika specjalnym środkiem bakteriobójczym. Koszt takiej operacji zaczyna się od ok. 100 zł. Przy okazji odgrzybiania warto wymienić również filtr kabinowy. Najtańsze kosztują ok. 20 zł. Taki, który zatrzymuje tlenki węgla (z wkładem z węgla aktywnego) – od 50 zł wzwyż.

Raz na dwa lata uzupełnij czynnik

Nie czekaj aż klimatyzacja stanie się mniej wydajna i będzie działała na "pół gwizdka". Regularne uzupełnianie czynnika, połączone z oczyszczaniem układu, nie tylko sprawi, że w upalne dni powietrze będzie dostatecznie schładzane, ale też przedłuży życie sprężarce. Czynnik pełni bowiem również funkcję smarującą i uszczelniającą. Koszt operacji to ok. 150 zł.

Regularność to podstawa, zwłaszcza w wypadku nowych aut, gdzie układy klimatyzacji są napełniane mniejszą ilością czynnika chłodzącego. Warto przy tym pamiętać, że nawet w pełni sprawny układ klimatyzacji traci rocznie średnio 10 proc. czynnika.

Jaką temperaturę ustawić?

Klimatyzacja to nie tylko kwestia komfortu. Gdy powietrze wewnątrz pojazdu podgrzewa się z 21 do 27 stopni Celsjusza, szybkość reakcji kierowcy spada aż o 20 procent. Jak zaznacza specjalista firmy Webasto, problem przegrzania dotyczy również pasażerów, a przede wszystkim małych dzieci i starszych osób, które łatwo mogą ulec bardzo groźnemu odwodnieniu, a nawet udarowi cieplnemu.

Ważne jest przy tym odpowiednie ustawienie temperatury. Pozostawione na słońcu auto rozgrzewa się do przeszło 60 stopni Celsjusza. Optymalna temperatura, która uchroni organizm przed szokiem termicznym i późniejszymi infekcjami dróg oddechowych, nie powinna być niższa od zewnętrznej o kilka stopni. Optymalnie będzie ustawić ją docelowo na około 19-20 stopni.

Żeby szybciej schłodzić wnętrze w nagrzanym na słońcu aucie, trzeba przed jazdą otworzyć drzwi i przewietrzyć kabinę, a nawet pozostawić na chwilę uchylone szyby w czasie jazdy. Jeśli to możliwe, warto parkować w miejscach zacienionych, przynajmniej na chwilę przed podróżą.

Kiedy przed nami podróż na krótkich dystansach, przerywana częstym wysiadaniem, klimatyzacja nie może być ustawiona na zbyt mocne chłodzenie. Częste, gwałtowne zmiany temperatur są wołaniem o infekcję.

Nawiewy - jak je skierować?

Oprócz odpowiedniej temperatury i siły nawiewu ważne jest też optymalne skierowanie strug powietrza. Na pewno unikać trzeba ustawienia nawiewu wprost na twarz i na ciało, ponieważ grozi to przeziębieniem i zapaleniem górnych dróg oddechowych.

Najlepsze ustawienie dysz to takie, w którym nawiew skierowany jest na szyby i na nogi. Nie tylko chronimy wówczas siebie przed przeziębieniem, ale poprawiamy cyrkulację powietrza w samochodzie.

Klimatyzacja przez cały rok

Wielu kierowców zapomina o klimatyzacji, kiedy tylko skończą się upały, kojarząc jej działanie wyłącznie z chłodzeniem. Tymczasem jej przydatność w zimie jest nie do przecenienia. W lecie owszem, klimatyzacja służy schłodzeniu wnętrza samochodu. Okazuje się ona jednak niezwykle przydatna również jesienią i zimą.

W jaki sposób? Trzeba pamiętać, że jej działanie nie ogranicza się do schładzania powietrza, ale także do jego osuszania. Ta właśnie funkcja okazuje się przydatna, kiedy w czasie deszczu czy w chłodny poranek na szybach skrapla się woda.

Jak często uruchamiać klimatyzację?

Eksperci są zgodni, że klimatyzację trzeba uruchomić minimum raz w tygodniu, na co najmniej 10 minut, bez względu na porę roku i temperaturę za oknem. Pozwoli to uniknąć przedwczesnych awarii, nie mówiąc o usunięciu wilgoci z tapicerki i dywaników.

Co zapamiętać?

Układ klimatyzacji zapewnia komfort jazdy, ale wiąże się też z obowiązkami. Ich spełnienie zapewni bezproblemową eksploatację. Warto pamiętać, żeby z klimatyzacji korzystać przez cały rok, włączając ją co najmniej na kilkanaście minut w tygodniu. Klimatyzacja to nie tylko chłodzenie, ale przede wszystkim także osuszanie szyb i nagromadzonej w kabinie wilgoci.

Ważne jest, by klimatyzację serwisować nawet raz do roku, uzupełniając czynnik, wymieniając filtr kabinowy i przeprowadzając odgrzybianie i odkażanie. Pozwoli to uniknąć nieprzyjemnych zapachów, uchroni przed infekcjami bakteryjnymi i zwiększy wydajność systemu.

Zobacz także: znajdź wymarzony samochód w najlepszej cenie!