Iluminacja

Reflektory mają zapewniać dobrą widoczność przy każdej prędkości i w każdych warunkach drogowych i nie oślepiać kierowców samochodów nadjeżdżających z przeciwka ani innych uczestników ruchu. Uzyskiwano to poprzez precyzyjny kształt odbłyśnika i jakość żarówki; i sądzono, że niewiele więcej można zrobić. Jednak dało się. Oświetlenie drogi poprawiło zastosowanie przed 10 laty wyładowczych lamp ksenonowych.

Pięć lat temu powróciły lampy skrętne, zastosowane już przed II wojną światową. Umożliwiły to mocno zaokrąglone przody samochodów łagodnie przechodzące w błotniki; w trójwymiarowych reflektorach brak ścianek zawnętrznych nie przeszkadzał w skierowaniu strumienia świetlnego w bok. Wtedy, m.in. w Oplach Signum i Vectra, zastosowano "inteligentne" reflektory AFL (Adaptive Forward Lighting) oświetlające drogę w zakrętach. Przy prędkościach do 40 km/h. zapewniły to, dzięki odpowiedniemu ukształtowaniu odbłyśnika, zamocowane ukośnie żarówki halogenowe. Zapala się ta, która jest od wewnętrznej strony zakrętu (po włączeniu kierunkowskazu i przy włączonych światłach mijania oraz przy jednoczesnym obrocie kierownicą lub aktywowana jest przez czujnik obrotu auta wokół osi pionowej).

Przy większych prędkościach skręcają się, sterowane czujnikami, główne reflektory (ksenonowe) zgodnie z łukiem drogi, do 15° w każdą stronę. Skrętne reflektory AFL sprawdziły się; nadszedł więc czas na taką ich modyfikację, by emitowana wiązka światła zapewniała dobre oświetlenie jezdni i pobocza w każdych warunkach pogodowych i drogowych. I udało się to osiągnąć; do budowy wykorzystano typowy skrętny reflektor biksenonowy. Innowacją jest obrotowa przysłona umieszczona przed żarówką. Ma kształt walca o poziomej osi obrotu umieszczonej w pobliżu osi żarówki; jego swobodnie ukształtowana powierzchnia modyfikuje dół wiązki świetlnej przez szybki obrót silniczkiem krokowym. Sterownik lamp informacje zbiera z wielu źródeł: od czujników prędkości auta, przyspieszenia bocznego (wychylenia), kąta skrętu kierownicy, czujnika opadów deszczu i kamery rejestrującej profil drogi oraz widoczność. Tak uzbrojone i sterowane czujnikami lampy potrafią samoczynnie wybrać jeden z dziewięciu trybów pracy:

- Przy szybkościach poniżej 50 km/h światło miejskie ma szerszy kąt świecenia, lecz mniejszy zasięg. Pomaga dojrzeć przechodniów na poboczu.

- Światła strefy pieszych pomocne są tam, gdzie kierowca musi zachować wyjątkową ostrożność. Aktywne są przy szybkościach pomiędzy 5, a 30 km/h i poszerzają obszar świecenia reflektorów, o osiem stopni na stronę. Ułatwia to dojrzenie np. dzieci przy drodze.

- Światła na drogi krajowe zapewniają jaśniejsze i szersze oświetlenie bocznych stref drogi niż konwencjonalne światła mijania. Uaktywniają się w zakresie prędkości 50-100 km/h.

- Światło autostradowe lepiej oświetla przestrzeń przed pojazdem i lewą stronę jezdni. Zwiększenie mocy z 35 do 38 W daje zauważalną poprawę widoczności i zasięg do 140 m. Włączają się automatycznie przy prędkości powyżej 100 km/h, ale tylko, gdy czujnik kąta obrotu kierownicy stwierdzi, że promienie zakrętów są duże, typowe dla autostrad.

- Oświetlenie na złe warunki pogodowe włącza się, gdy czujnik deszczu rozpozna opad deszczu lub śniegu oraz po włączeniu wycieraczek. Ta funkcja zmienia zarówno wzorzec dystrybucji światła, jak i jego moc. Strumień świetlny kierowany jest bardziej w stronę krawędzi drogi (w mniejszym stopniu w lewo), aby lepiej doświetlić linie na jezdni. Skutkiem obniżonej mocy lewego reflektora z 35 do 32 watów, ryzyko oślepienia kierowców nadjeżdżających z przeciwka jest mniejsze. Konwencjonalne reflektory często oślepiają, ponieważ ich światło odbija się od mokrej nawierzchni. Aby doświetlić pobocze, moc prawego reflektora zwiększono z 35 do 38 W.

- Statyczne doświetlenie zakrętów - halogeny oświetlają obszar z prawej lub lewej strony samochodu pod kątem do 90°, co ułatwia manewrowanie w ciemnościach. Aktywne jest przy szybkościach poniżej 40 km/h, reaguje na duży kąt skręcenia kierownicy bądź włączenie kierunkowskazu.

- Dynamicznie skręcająca wiązka światła (jest w aktualnej generacji lamp AFL) zapewnia lepsze oświetlenie zakrętów. Biksenonowe reflektory doświetlają zakręt przed pojazdem pod kątem do 15° na prawo i lewo. Kąt skręcenia wiązki światła uwzględnia szybkość samochodu i kąt obrotu kierownicy.

- Światła drogowe (już stosowane) zapewniają maksymalną moc i zasięg reflektorów. Zamiast świecić asymetrycznie, oświetlają pełną szerokość drogi. Ich moc wzrasta z 35 do 38 W.

- Kolejną funkcją reflektorów AFL, włączaną automatycznie, jest asystent świateł drogowych. Zamontowana kamera rozpoznaje światło reflektorów lub tylnych lamp innych aut i automatycznie przełącza światła z drogowych na mijania, zapobiegając oślepianiu kierowców innych samochodów.

W reflektorach AFL widmo światła i jego natężenie jest takie samo dla świateł drogowych i mijania. Natomiast w tylnych lampach od 4 lat są stosowane tzw. adaptacyjne światła stopu (ABL); hamowanie z prędkości większej niż 50 km/h. z aktywnym ABS-em powoduje miganie świateł stop z częstotliwością 5 mignięć na sekundę.

Nowe, "inteligentne" reflektory AFL maksymalnie zwiększają komfort nocnej jazdy, następnym krokiem będzie zapewne szersze upowszechnienie kamer "widzących" w podczerwieni.

Tekst: Bogdan Czajkowski
Zdjęcia: GM